Wczasy nad morzem

Łeba

12 czerwiec 2012r.

Łeba (miasteczko i kąpielisko morskie, ponad 3000 mieszk., połącz, aut. z Lęborkiem i Gdynią przez Puck, Dom Wycieczkowy PTTK, kilka rest., bar mleczny, p-ta, st. benz.). Miasteczko położone jest u ujścia rzeki Łeby, na przesmyku między dużymi jeziorami Łebsko i Sarbsko. Od morza oddzielone jest wałem wydmowym i starym sosnowym lasem, zabezpieczającym od pn. wiatrów. Główną atrakcją kąpieliska jest piękna i szeroka plaża; słynne wydmy ruchome i ruiny zasypanego przez piaski kościoła. Już we wczesnym średniowieczu znajdowało się tu osiedle i książęca stacja rybacka. Ujście Łeby miało widocznie wówczas głębsze koryto, gdyż wpływały w nie statki, m. in. podobno pirackie, które w wypadku pościgu miały się chronić na wodach jez. Łebsko. Z czasem łebianie zaczęli zajmować się handlem morskim, wywożąc głównie drzewo z okolicznych lasów. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1286 r. W 1310 r. przechodzi Łeba w ręce krzyżackie. Prawo miejskie, wzorowane na lubeckim otrzymuje w 1357 r. Do miasta, posiadającego herb i pieczęć, należał w średniowieczu młyn wodny i wiatrak, 48 ogródków warzywnych, wieś nad jez. Łebsko, jakiś folwarczek, 3 jatki itp. Ok. 1400 r. opłacało miasto z tych posiadłości 44 grzywny czynszu. O najstarszej, pierwotnej nazwie Łeby pisze historyk niemiecki następującą informację: "W pokojowym dokumencie toruńskim z dnia 19 października 1466 r., w którym z jak największą uwagą umieszczano celowo wydobyte, a częściowo już zapomniane stare polskie imiona miast, dodaje się przy nazwie Łeba "alias Coszczewizim", z czego sądząc, musi to być pierwotne miano starej słowiańskiej osady". Stara Łeba położona była o przeszło 1 km na pn. zach. od dzisiejszego miasteczka. Tam również znajdowało się ujście rzeki Łeby do Bałtyku. Groźne żywioły, woda i piasek spowodowały jednak z czasem likwidację Starej Łeby. Gwałtowne powodzie w latach 1396, 1441, 1467 pustoszyły okoliczne pola i zalewały miasto. Fatalne skutki przyniosła powódź w 1497 r., powodując przesunięcie, się ku wsch. koryta rzeki. Następny wielki wylew w 1558 r. zatopił miasto i zmusił ludność do ucieczki na łodziach lub schronienia się na wieży kościoła. Innym niebezpieczeństwem były wdzierające się na teren miasta wydmowe piaski, przed którymi nie umiano się bronić. Zrozpaczeni łebianie podejmują wreszcie decyzję przeniesienia się na obecne miejsce. Rozpoczęto stopniowo burzyć domy i budować się na obranym terenie. Część ludności wyprowadziła się w inne okolice. W 1570 r. przenosiny zostały zakończone; pozostał tylko kościół, który rozebrano dopiero w 1590 r. dla uzyskania cegły na budowę kaplicy. Nową Łebę niszczą później pożary. Groźne dla mieszczan są próby wprzągnięcia ich przez magnatów w jarzmo poddaństwa, z których łebianie wyszli zwycięsko, uzyskując zatwierdzenie posiadanych praw miejskich i niezależność. Losy polityczne Łeby nie różnią się od losów ziemi lęborskiej. Pod zaborem pruskim germanizacja dotarła i do tego zakątka. W XIX w. zawisła nad miasteczkiem groźba pochłonięcia go przez przesuwające się pod naporem wydm koryto rzeki Łeby. Przystąpiono do umocnienia brzegów strumienia, skrócono jego koryto o 350 m, wybudowano dwa mola przy wjeździe do portu, wykopano basen portowy, zalesiono na znacznej przestrzeni wędrujące wydmy. Dzięki tym pracom powstał niewielki port o pow. 6,92 ha, niezbyt jednak dogodny wobec stałego zapiaszczania się wejścia, co wymaga pogłębiania i podnosi koszta eksploatacji. W drugiej połowie XIX w., po wybudowaniu w >1869 r. szosy z Lęborka i po doprowadzeniu w 1899 r. linii kolejowej, rybacko-rolnicza Łeba przekształca się stopniowo w kąpielisko. Dla potrzeb letników powstaje cała dzielnica willowa, a na nadmorskiej wydmie zbudowano wielki pensjonat. Po wyzwoleniu w 1945 r. nie zmieniły się funkcje miasteczka. Jest to obecnie ruchliwy port rybacki, służący rybołówstwu morskiemu i rybakom łowiącym na wodach sąsiednich jezior, czynne są również w Łebie duże zakłady przetwórstwa rybnego. Spółdzielnia rybacka "1.0-lecie PRL" dysponuje własną stocznią i chłodnią. Ważną rolę spełnia również Łeba jako ośrodek turystyczno-wczasowy, odwiedzany corocznie przez dziesiątki tysięcy przybyszów 'z kraju a także przez gości z zagranicy.